'Het omstreden orgel'

1. Kies een onderwerp (en eventueel een partner waarmee je het onderzoek of de opdracht samen uitvoert )
2. Baken het onderzoek goed af zodat je niet te veel gaat zoeken, lezen of schrijven. 
3. Formuleer een duidelijke hoofdvraag en leid daarvan enkele deelvragen af die met behulp van de gevonden gegevens goed te beantwoorden zijn. 
4. Maak een goed plan van hoe en waar je gaat zoeken naar gegevens en hoe je de gegevens gaat verwerken in het werkstuk om tenslotte antwoord te geven op deelvragen en hoofdvraag. 
5. Pas de hoofd- en deelvragen aan als het materiaal dat je vindt niet geschikt is om een goed antwoord op jouw vragen te formuleren. Maak een voorlopige versie van het werkstuk en laat die door de leraar van commentaar voorzien. 
6. Maak een definitieve versie. 
7. Zorg ervoor dat je alles op de afgesproken tijdstippen inlevert. 

In de meeste kerken was van oudsher een orgel aanwezig. De orgels hadden in meerderheid de Beeldenstorm overleefd. Na de alteratie van een kerk (de overgang van katholiek naar protestants) werden gebouw en inventaris eigendom van de burgerlijke overheid. Het beheer en onderhoud van gebouw en orgel alsmede de aanstelling en honorering van de organist behoorden dan ook tot de taak van de magistraat. Felle conflicten tussen het kerkelijk en burgerlijk gezag waren het gevolg.

Bedenk voor je werkstuk een pakkende titel

Mogelijke aandachtspunten:

Voor de gereformeerden was het orgel een een verwerpelijk relict uit het roomse verleden dat ten spoedigste diende te verdwijnen en zéker geen functie in de eredienst mocht hebben.

Openbare bespelingen werden soms toegelaten: 'tot de meeste eere ende recreatie ende tot voorcominge van onderlinge twist ende oneensheyt omme dezelve duer middel vandien te meer uyt herbergen ende tavernen te houden.'

De overheid had er - zowel in Leiden als elders en toen niet anders dan nu - alle belang bij te kunnen beschikken over middelen om het gedrag van de bevolking in gunstige zin te kunnen beïnvloeden en daardoor de openbare orde veilig te stellen.

De komende decennia zou half gereformeerd Nederland zich mengen in een brede maatschappelijke discussie over de (on)toelaatbaarheid daarvan. De belangrijkste bijdrage vormde ongetwijfeld Huygens' Gebruyck of ongebruyck van 't orgel in de kercken der Vereenighde Nederlanden (Leiden 1641).

titelblad van Huygens' orgeltraktaat met in handschrtfi de aantekening dat hij de auteur is.              Universiteitsbibliotheek, Amsterdam.

Veel orgels, niet gebouwd op het leidinggeven aan massale samenzang, moesten worden aangepast.

Men kon dan ook tot het eind van de 17de eeuw van plaats tot plaats verschillende vormen van 'gebruyck [of ongebruyck] van 't orgel' aantreffen.

Spieghel Historiael  SH Matter april 1987

Een bezoek en rondleiding aan de Oude Kerk te Amsterdam strekt tot aanbeveling. CKV-1 vouchers worden geaccepteerd.